Montag, 31. Dezember 2012

La jaro 2012 finiĝas

Per pluvo, hajlo(!) kaj malagrablaj ventoj adiaŭiĝas la jaro 2012. Niaj bravaj loĝantoj de la insulo Amrum nun estas lacaj kaj facile agaceblaj. Iel la jaro estis eksterordinara. Du aferoj elstaras. La unua estas la bedaŭrinda morto de la malgranda Sebastian, kiu sufokiĝis en memfosita kavaĵo sur la strando. Alia notindaĵo estis vico da brulatencoj, pro kiuj suferis pluraj negocistoj. Pro tiuj gravaj okazintaĵoj preskaŭ nebuliĝas malgrandaj ŝip-akcidentoj kiel la alpuŝiĝo de person-ŝipo al la havena muro kaj la brulo de motoro de fiŝkapta ŝipo. Meze de Novembro preskaŭ je la sama tago okazis du akcidentoj de aŭtomobiloj. 

Pli ĝojiga estis la vizito la grandega krozoŝipo »MS Columbus«. Per malgrandaj ŝipoj oni alveturigis personojn, kiuj volis suriri la krozoŝipon por plezura rigardado.

Amuzajn komentojn elvokas la instalaĵo por deflanka enirejo al la pramo. Por forveturi per pramo, la homoj kutime suriras la ŝipon laŭ la sama vojo kiel la aŭtomobiloj. La ŝipantaŭo malfermiĝas kiel buŝo, kaj sub la »maksilo« personoj kaj veturiloj sur- kaj foriras.
(Fotita de en la restoracieto de Dagebüll) 

Sur modernaj pramoj la vojoj de personoj kaj veturiloj estas apartigitaj. Por personoj ekzistas propra koridoro flanke de la ŝipo. Pro la tajdoj la koridoro devas leviĝi kaj malleviĝi.
Ĝi kondukas de la kajo rekte en la salonon. Inter la ĉeftero kaj la insuloj Föhr kaj Amrum nun trafikadas tiaj nov-konstruitaj pramoj. En ĉiu haveno oni ŝanĝis unu albordiĝilon, almetante koridoron por personoj. La finkonstruado kelkfoje malfruiĝis kaj post la ekuzo ofte difektiĝis. Post eĉ ne unu jaro oni tute ĉesigis la uzon de la deflanka enirejo, ĉar dum vintro iu vojmezura instalaĵo ne plu funkciis.

Kunmetaĵoj:
agac·ebl·a | adiaŭ·iĝ·i | al·bord·iĝ·il·o | al·met·ant·e | al·puŝ·iĝ·o | al·vetur·ig·i | apart·ig·it·a | bedaŭr·ind·a | brul·atenc·o | ĉef·ter·o | ĉes·ig·i | de·flank·a | difekt·iĝ·i | ekster·ordinar·a | ek·uz·o | el·star·i | el·vok·i | en·ir·ej·o | fin·konstru·ad·o | fiŝ·kapt·a (Fischerei-) | for·vetur·i | grand·eg·a | ĝoj·ig·a | instal·aĵ·o | kav·aĵ·o | kelk·foj·e | kroz·o·ŝip·o | lev·iĝ·i | loĝ·ant·o | mal·agrabl·a | mal·ferm·iĝ·i | mal·fru·iĝ·i | mal·grand·a | mal·lev·iĝ·i | mem·fos·it·a | nebul·iĝ·i | negoc·ist·o | not·ind·aĵ·o | konstru·it·a | okaz·int·aĵ·o | rigard·ad·o | sufok·iĝ·i | sur·ir·i | ŝip·antaŭ·o | trafik·ad·i | voj·mezur·a

Sonntag, 9. Dezember 2012

Legi per pletkomputilo


Ĉiumatene mi suĉas miajn unuajn informojn pri la mondo el la pletkomptila aplikaĵeto de la novaĵa televidsendilo n-tv. Hodiaŭ (dimanĉo, 2012-12-09) ĝi raportas pri la aŭtoro Ralph Findeisen, kiu legis el sia aktuala romano en la librovendejo de Carsten Wist en Potsdam. 

Kia surprizo! Findeisen ne prenas libron el sia aktujo, sed kindlon (kindlo - Kindle - estas la lego-komputileto de Amazon)! La reston de la artikolo la skribinto plenigas per rezonado pri elektronikaj libroj, legiloj, Amazon kaj sinsurmerkatigado de aŭtoroj. Tiel la n-tv-artikolo atestas pri la nekapablo de germanaj ĵurnalistoj, redaktistoj kaj publikigistoj kompreni simplan fenomenon kiel elektronikan publikigadon. Jen la verkinto de la artikolo citas Findeisen-on: »Paperaj libroj restos.« Konsolo por tiuj, kiuj ĉiam vivas en la pasinteco.

Mi legas elektronikajn librojn ekde pli ol dek jaroj. Mi ne scias, kial homoj, kies profesio estas verkoj kaj verkado, ankoraŭ montras surprizon, kiam aŭtoro eltekigas pletkomputilon.

Paperaj kaj elektronikaj libroj pace kunvivas ĉe mi. Paperaj libroj estas tuŝeblaj, havas surfacon, odoron. Mi povas meti tri fingrojn inter la paĝojn kiel legosignon. Elektronikaj romanoj vivas centope en mia pletkomputilo. Kiam mi startigas legoprogramon, tiam ĝi malfermas la libron ĝuste je la sama loko, kie mi ĉesis la legadon.

Nun mi venas al la esenca, jam delonge planita parto de mia afiŝo.
Sur mia pletkomputilo troviĝas pluraj legoprogramoj: la kindlo-programo de Amazon, por epub-libroj Aldiko, Moon+, Cool Reader kaj iReader, por PDF la aplikaĵetoj ezPDF kaj RepliGo. Ne, mi ne havas la mil okulojn de Mr. Tot. Ĉiu el la programoj havas avantaĝojn kaj malavantaĝojn. Kaj, same grava: Kiam mi volas legi plurajn librojn (ekzemple romanon kaj faklibron), tiam mi malfermas ĉiun librojn per alia aplikaĵeto. Do la koncerna aplikaĵeto ĉiam malfermas la deziratan libron, kie mi volas plulegi aŭ serĉi informon.

Antaŭ nelonge mi skribis longan tekston. Kutime post la verkado venas la tempo de korektado kaj modifado. Por tiu celo pletkomputilo estas tre helpa. La originan tekston mi presas kiel PDF-dosieron kaj malfermas ĝin sur mia pletkomputilo. Tiel mi havas superrigardon pri la teksto, povas facile foliumi antaŭen kaj malantaŭen. Per la komputilo mi serĉas erarojn kaj faras modifojn - kaj povas kontroli per la PDF-dosiero, ĉu la ideo, kiun mi ĵus kaptis, eble jam estas en la libro. Samtempe du aŭ tri paperaj libroj kuŝas apud mi: vortaroj, lernolibroj, gramatikoj. Tio estas unu el miaj vojoj, kiel mi ŝparas paperon kaj plifaciligas mian laboron. 

Kunmetaĵoj:
akt·uj·o | aplik·aĵ·et·o | cent·op·e | ĉiu·maten·e | ek·de | el·tek·ig·i | foli·um·i | ĵurnal·ist·o | komput·il·et·o | korekt·ad·o | kun·viv·i | leg·il·o | leg·o·program·o | leg·o·sign·o | lern·o·libr·o | libr·o·vend·ej·o | mal·antaŭ | mal·avantaĝ·o | mal·ferm·i | modif·ad·o | ne·kapabl·o | ne·long·e | nov·aĵ·o | pas·int·ec·o | plen·ig·i | plet·komput·il·o | pli·facil·ig·i | plu·leg·i | publik·ig·ad·o | publik·ig·ist·o | redakt·ist·o | rezon·ad·o | sam·temp·e | sin·sur·merkat·ig·ad·o | skrib·int·o | start·ig·i | super·rigard·o | tele·vid·send·il·o | tuŝ·ebl·a | verk·ad·o | verk·int·o | vort·ar·o

Samstag, 24. November 2012

J. K. Rowling: Incidenta neokupitaĵo


Sendube, mi skribos pri la nova romano de la verkistino pri Harry Potter (»Haraldo Potisto«), kiu estas surmerkatigita kaj per sekretemo kaj per varbemo.

La postaj linioj ne estas recenzo. Anticipe: Forgesu la ekscitegan sloganon, per kiu estas varbata por la libro. La morto de iu Barry Fairbrother estas tute malgrava kaj nura fono, ekigilo kaj »ruĝa fadeno« kondukanta tra la rakonto. Same la urbeto Pagford ne estas la temo, prefere ni pensu pri la urba estraro. Kaj temas pri kelkaj gejunuloj en la urbo. Tio rekondukas nin al J. K. Rowling: Ankaŭ ĉi tiu romano raportas pri geadoleskantoj kaj ilia loko en la socio.

Kelkaj loĝantoj en la urbeto havas la deziron seniĝi je la neamata kvartalo Fields kaj la kliniko por drogmaniuloj. La alia historio estas tiu de kelkaj gefiloj de la urbestraranoj kaj de la filino de drogmaniulino. Tio estas la ciklo, en kiu la aŭtorino sternas la okazaĵojn.

JKR pruvas, ke ŝi estas elstara verkistino. Ŝiaj kapabloj vidiĝas pli bone ĉi tie ol en la grandega verko pri la sorĉolernanto. Ŝi povas evolui kaj prezenti situaciojn ne nur tiel, ke ili bildiĝas en la kapo, eĉ pli, la bildoj vere kunfandiĝas al filmo, kiun mi ne povas forigi el la kapo (kiu legis la libron: Temas ekzemple pri la sceno kun Robbie kaj la kartonaj skatoloj). Aldone ŝi planas diversajn ago-fadenojn longtempe, ilin proksimigas, disigas kaj interkrucas (jen: la serĉado pri Robbie aranĝita kiel ekscita finsceno de spektaklo). Iam kaj tiam ŝi devigas la leganton, ke li ridetu (la priskribo de la ventro de Howard Mollison).

Du malfortaĵojn mi trovis. La unua, kaj ankaŭ tiel la »Incidenta okupitaĵo« similas al »Harry Potter«, estas la manko de pozitiva, progresema rolanto aŭ iom forta karaktero. Ĉiuj rolantoj iel fiaskas. La dua malfortaĵo de la romano estas la koncentrado je la urbestraro kaj la gejunuloj. La aliaj loĝantoj de la loko estas nuraj akcesoraj figuroj, kiuj oni okaze apudmetas. Mi konsentas, ke tiurilate la laŭta varba anoncado pri la romano elvokas malĝustajn anticipojn.

Kvankam mi ridetis ie kaj tie dum la legado, mi sentis la mankon de humuro, la laŭta ekridigo pro malserioza vortumo aŭ situacio.

La priskribitaj socialaj problemoj (misuzo de drogoj, fiĉikanado, fitraktado de infanoj, seksperforto kaj aliaj) estas ekzakte skalitaj, nek supraĵe nek troige montritaj. Senekscite JKR skribas pri aferoj, kiujn ŝi konas aŭ konus el sia sociala ĉirkaŭaĵo. Mi ne povas ne mencii germanajn aŭtorojn de libroj kaj televidaj epizodoj, kiuj ĉiam vidigas, ke ili neniam eliras el sia antaŭurbo kun verdaj razenoj kaj dolĉaj ĝarden-figuretoj. Min impresas, ke ŝi, malgraŭ bone sentebla simpatio por la gejunuloj, neniam asignas kulpon aŭ juĝas iun pozitive aŭ negative. Neniu estas bona aŭ malbona, ĉar ĉiuj ĉiam transiras la iujn limojn. JKR evitas morale taksi siajn gerolantojn. Imitinda verkado.

Cetere la romano aperas sen nenature ŝajnigitaj kaj troigitaj riproĉoj pri rasismo, ne ekzistas la kutimaj germanaj ingrediencoj kiel ĉikanado de samseksamantoj, martele altrudita politika korekteco, enfosita venena rubaĵo kaj similaĵoj, kiuj are apartenas al germanaj verkoj.

Se mi estus ankoraŭ sur la vojo al la (orient-)germana abituro, mi enordigus la libron en la keston de burĝa realismo (la burĝa realismo estas diferenca al la socialisma realismo pro la manko de pozitiva perspektivo ĉe la unua. En la burĝa realismo la heroo devas fine fiaski.) Estus bonega temo por abiturienta ekzameno, kaj tio eble estas la pleja laŭdo, kiun libro pri tiu temo povas ricevi.

Kunmetaĵoj:
al·don·e | al·trud·it·a | anonc·ad·o | antaŭ·urb·o | apud·met·i | bild·iĝ·i | bon·eg·a | ĉikan·ad·o | ĉirkaŭ·aĵ·o | dev·ig·i | dis·ig·i | drog·mani·ul·o | drog·mani·ul·in·o | ek·ig·il·o | ek·rid·ig·o | ekscit·eg·a | el·ir·i | el·star·a | el·vok·i | en·fos·it·a | en·ord·ig·i | estr·ar·o | fi·ĉikan·ad·o | figur·et·o | fil·in·o | fin·scen·o | fi·trakt·ad·o | for·ig·i | ge·adolesk·ant·o·j | ge·fil·o·j | ge·jun·ul·o·j | ge·rol·ant·o·j | grand·eg·a | imit·ind·a | inter·kruc·i | koncentr·ad·o | konduk·ant·a | korekt·ec·o | kun·fand·iĝ·i | leg·ad·o | long·temp·e | loĝ·ant·o | mal·fort·aĵ·o | mal·grav·a | mal·ĝust·a | mal·serioz·a | mis·uz·o | montr·it·a | ne·am·at·a | ne·natur·e | ne·okup·it·aĵ·o | okaz·aĵ·o | pri·skrib·o | pri·skrib·it·a | progres·em·a | proksim·ig·i | ras·ism·o | real·ism·o | re·konduk·i | rid·et·i | rol·ant·o | rub·aĵ·o | sam·seks·am·ant·o | sekret·em·o | seks·per·fort·o | sen·dub·e | sen·ekscit·e | sen·iĝ·i | sent·ebl·a | serĉ·ad·o | simil·aĵ·o | skal·it·a | social·ism·a | sorĉ·o·lern·ant·o | supr·aĵ·e | sur·merkat·ig·it·a | ŝajn·ig·it·a | tiu·rilat·e | trans·ir·i | tro·ig·e | tro·ig·it·a | urb·estr·ar·o | urb·estr·ar·an·o | urb·et·o | varb·at·a | varb·em·o | verk·ad·o | verk·ist·in·o | vid·ig·i | vid·iĝ·i | vort·um·o

Samstag, 29. September 2012

Insulvojaĝo al Föhr

Nia amiko Rainer Haupt el Hamburg verkis por mia blogo:

Ĉi-jare kaptis min denove la nordfrisaj insuloj, kaj mi pasigas tagon per aŭtobuso sur Föhr, Amrum, Hallig Hooge kaj Sylt. Ĉiufoje, kiam mi vizitas iun ajn insulon unuafoje, tiam okazis pluvo, kaj per alterno de la tajdo posttagmeze la suno brilis. Ŝajnas al mi, ke estis insulbapto aranĝita de Dio mem, kaj mi neniam bezonos bapton de iu ajn homo.
Alveno al la insulo Föhr


Nun mi vizitis la insulon Föhr denove. Turistoj alvenas al pramhaveno Dagebüll per trajno aŭ aŭtomobilo kaj atendas pramon al Föhr kune kun aliaj grupetoj da homoj, piedirantoj kun riĉenhavaj pakaĵoj kaj ŝarĝaŭtomobiloj el la regiono. La pramo al haveno Wyk bezonas kvindek minutojn, kaj esttas sufiĉe da tempo por matenmanĝo en la ŝiprestoracio. Ĝuante bongustan fromaĝobulkon kun taso da kafo, dum la tuta pramveturado mi rigardas la vidindajn siluetojn de solecaj insuloj je la maldekstra flanko de la ŝipo. Ĉiuj insuletoj (en la germana lingvo oni nomas ilin »Halligen«) konsistas el homfarite konstruita teraltaĵo, nomita »Warft«, kaj enhavas kelkajn domojn kaj arbojn. Ili aspektas kiel vico de perloj sur ĉeno, entute estas dek ok insuletoj. Tiun pitoreskan longan, mallarĝan silueton formas du grandaj insuloj, nomitaj »Hallig Oland« kaj »Hallig Langeness«. Tio estas fenomeno unika en la mondo.
Kio okazas aliflanke, do je la dekstra flanko de la ŝipo? Depende de la marnivelo de tempo al tempo estas videblaj sablaĵoj, kaj kun bonŝanco oni povas ekvidi sur ili ripozantajn fokojn.
Ja oni spertas spireton de karibiko per ĉirkaŭrigardo de sur la ferdeko. La horizonto, la vadomaro, la insularo kaj krome la milda klimato vere kreas belegan someran impreson por ĉerpi novajn fortojn. Mi restis tutan semajnon.

Kunmetaĵoj:
ali·flank·e | al·ven·i | aranĝ·it·a | bel·eg·a | bon·gust·a | bon·ŝanc·o | ĉirkaŭ·rigard·o | ĉiu·foj·e | de·nov·e | de·pend·e | ek·vid·i | en·hav·i | en·tut·e | fromaĝ·o·bulk·o | grup·et·o | ĝu·ant·e | hom·far·it·e | insul·ar·o | insul·bapt·o | insul·et·o | konstru·it·a | kvin·dek | mal·dekstr·a | mal·larĝ·a | mar·nivel·o | maten·manĝ·o | nom·it·a | nord·fris·a | pak·aĵ·o | pas·ig·i | pied·ir·ant·o | post·tag·mez·e | pram·haven·o | pram·vetur·ad·o | riĉ·en·hav·a | ripoz·ant·a | sabl·aĵ·o | sol·ec·a | spir·et·o | ŝarĝ·aŭtomobil·o | ŝip·restoraci·o | ter·alt·aĵ·o | unu·a·foj·e | vad·o·mar·o | vid·ebl·a | vid·ind·a

Samstag, 8. September 2012

Urĝa medicina helpo

Antaŭ nelonge en la haveno de Wittdün sur Amrum malgranda privata ekskursoŝipo iomete tro forte albordiĝis kaj puŝiĝis al palisego. Kaŭzo estis difekto de la maldekstra motoro de la ŝipo. Iuj el la pasaĝeroj, estis junulara grupo kun instruistoj, suferis pro skrapvundoj kaj kontuzaĵoj. En radiofonio oni aŭdis la demandon: Kiel rapide alvenas medicina aŭ krizkaza helpo sur tiu malgranda insulo?


Mi povis mem observi tion, kiam en nia ĉefstrato malgranda aŭto surveturis alian aŭton, kiu parkumis ĉe la stratrando. Preteriranto telefone vokis la krizkazan oficon, kaj post mallonga tempo alvenis la fajrobrigado, la krizkaza kuracisto, la veturilo de la urĝa medicina helpo kaj, kompreneble, la polico.
 La fajrobrigado forigas la restojn de la akcidento.
Post esplorado de la maljuna veturiganto de la koliziinta aŭto fare de la krizkaza kuracisto oni metis la maljunulon, kiu evidente ne estis tute konscia, en la urĝ-medicinan aŭton kaj transportis lin al haveno. Post kelkaj minutoj tie alvenis helikoptero de la fluganta sav-servo (DRF), kiu akceptis la maljunulon kaj forflugis al la ĉeftero, kie oni prizorgis lin en malsanulejo.
La helikoptero forflugas al la ĉeftero.
La brulaĵojn elfluantajn el la akcidentintaj aŭtoj forigis la volontulaj fajrobrigadanoj.

Laŭ mia sperto la krizkaza kaj medicina helpo okazas pli rapide ol en grandaj urboj. Mallongaj vojoj de la helpantoj al la akcidentejoj, maldensa trafiko kaj - ekzemple - la manko de trafikaj semaforoj ebligas tre rapidan helpon. La helikoptero de la fluganta sav-servo preskaŭ ĉiusemajne flugas al Amrum por transporti malsanulojn. Ĉiu partoprenantaj partoj de la krizkaza sistemo tre bone kunlaboras kaj interagadas.

Kunmetaĵoj:
akcident·ej·o | akcident·int·e | al·bord·iĝ·i | al·ven·i | brul·aĵ·o | ĉef·strat·o | ĉef·ter·o | ĉiu·semajn·e | ebl·ig·i | ekskurs·o·ŝip·o | el·flu·ant·e | esplor·ad·o | fajr·o·brigad·o | fajr·o·brigad·an·o | flug·ant·e | for·flug·i | for·ig·i | help·ant·o | instru·ist·o | inter·ag·ad·i | iom·et·e | jun·ul·ar·o | kolizi·int·e | kompren·ebl·e | kontuz·aĵ·o | kriz·kaz·o | kun·labor·i | kurac·ist·o | mal·dekstr·a | mal·dens·a | mal·grand·a | mal·jun·a | mal·long·a | mal·san·ul·o | mal·san·ul·ej·o | ne·long·e | palis·eg·o | park·um·i | part·o·pren·ant·e | preter·ir·ant·o | pri·zorg·i | puŝ·iĝ·i | skrap·vund·o | strat·rand·o | sur·vetur·i | trans·port·i | vetur·ig·ant·o | vetur·il·o | volont·ul·a

Sonntag, 19. August 2012

Vizito al Berlin

En Germanio oni diras, ke, vojaĝinte, iu povas rakonti interesaĵojn. Komence de Aŭgusto 2012 mi vojaĝis, kaj jes, mi kredas, ke mi povas rakonti interesaĵojn.


Ĉiun duan aŭ trian jaron mi devas veturi al Berlin por medicina kontrolo de mia sanstato. Tiel ankaŭ ĉi-jare. Unuafoje mi decidis veturi per trajno anstataŭ per aŭtomobilo. Kutime mi uzas trajnon nur por la dudek-minuta veturo inter Dagebüll kaj Niebüll. Mia lastfoja longa pertrajna veturado okazis en Danlando de Århus al Flensburg, tiu estis agrabla.
Stacidomo Dagebüll

Nun mi devis veturi de la pramhaveno Dagebüll tra Hamburg al Berlin. La komenco de la vojaĝo ne estis komforta. La seĝoj en la vagono estis tro mallarĝaj kaj staris mallongdistance unu de la alia.


Trans la irejo de la vagono sidis du avinoj kun siaj eble dekjaraj nepoj. Vole nevole mi devis aŭskulti iliajn interparolojn. Ilia veturado daŭros longe - ankoraŭ naŭ horojn ĝis la sudo de Germanio. Ho ve, jam post tridek minutoj la knaboj tre enuis kaj senĉese babilaĉis kaj grumbladis. Iu avino malpakis manĝaĵon kaj proponis tranĉaĵojn de kapsiko.

»Mi ne volas«, diris unu el la knaboj. Tiam: »Mi estas alergia je tio.« Fine: »Mi gustumas ĝin.« 


Tiel mi lernis, ke jam dekjaraj knaboj scias: Asertante, ke li estas alergia je iu manĝaĵo, li povas eviti manĝi ĝin.


Aliaj pasaĝeroj estis geedzoj kun du infanoj.


Venis la konduktoro. Li longe trafoliumis la biletojn de la geedzoj kaj konstatis: »Viaj biletoj validas ne por hodiaŭ, sed por morgaŭ!«


La edzino obĵetis: »Tio ne povas esti. Mi pasigis du horojn en la vojaĝocentro, aĉetante la biletojn. Vidu, la lokbiletoj kaj la biletoj por la bicikloj havas daton de hodiaŭ.«


Vere nur la biletoj por la veturado, sed ne tiuj por la bicikloj kaj por la sidlokoj surhavis malĝustan daton. La familio devis krompagi, ĉar kompreneble estis ilia tasko kontroli la biletojn.


La trajno malrapidiĝis kaj haltis. Voĉo informis la pasaĝerojn, ke »pro trafikaj kaŭzoj« la trajno malfruos. Nu jes, certe ne pro Dia volo. Mi ektimis: La dudekminuta malfruo signifis, ke mi maltrafos la konektan trajnon al Berlin. Mi havis bonŝancon. La voĉo diris, ke la pasaĝeroj al Berlino eliru jam en Hamburg-Dammtal kaj tie atendu la trajnon al Berlin.


Mi daŭrigis mian vojaĝon per ICE-trajno al Berlin. Komence mi ne trovis mian vagonon kaj demandis la konduktoron. »Via vagono troviĝas kvar vagonojn malantaŭen, sed ne sidiĝu tie. La klimataŭtomato ne funkcias. Ankaŭ la trajna restoracio estas difekta. Prefere sidiĝu en la tuj apuda vagono, en ĝi estas liberaj sidlokoj.«


Mi trovis komfortan seĝon kun tableto kaj malpakis mian pletkomputilon. Ĝis Berlin mi spektis filmon, dum kontraŭ mi sidis juna virino, kiu unue telefonis kaj poste mallaŭte plorante aŭskultis muzikon per sia MP3-ludilo. Amsufero.


Atinginte nian ĉefurbon Berlin, mi elvagoniĝis en la ĉefstacidomo. Verdire ĝi ne estas stacidomo, sed supervendejo kun trakoj. Mi ege malŝatas ĝin. Kutime alveno kaj forveturo de trajnoj okazas en la malsupra (kela) etaĝo. Tio estas betona grizaĵo sen ia arkitektura valoro. Per rulŝtuparoj oni veturas supren tra du etaĝoj da vendejoj. En la kvara etaĝo ekveturas la urbotrajnoj.


Mi estas nekapabla orientiĝi. Horloĝoj ie ekzistas, sed sin kaŝas malantaŭ anonctabuloj kaj grizaj, dikaj, betonaj kolonoj. Horaroj kun tempoj de alveno kaj forveturo ie ekzistas, sed neniam rekte antaŭ mi. Benkoj por mallonga ripozado ekzistas, sed tro malmultaj por la ĉefa stacidomo de la ĉefurbo de Germanio. Mi havis tekon kaj kofron kun mi, ĉie mi tiris kaj portis la pakaĵon.


Mi serĉis necesejon. Do mi iris tra la tuta stacidomo, veturis supren kaj malsupren (tirante kofron, portante tekon) kaj trovis planon de la stacidomo, sur kiu estis markita tiu instalaĵo. Kredeble la plano estis tiu de alia stacidomo, ĉar mi ne trovis vojon laŭ la plano al la serĉata loko. 

Super la irejoj estis tabuletoj, kiuj indikis la vojon al iuj celoj. Atentu: Sago ĉielen ne signifas, ke vi veturu supren, sed ke vi iru rekten. Iuj tabuletoj montris la vojon al la necesejo. Fine mi trovis ĝin! Tio ne estis unuopa necesejo, sed neceseja centro (unusola por la stacidomo), kie vi devas pagi por eniri ĝin. Kion fari je la kofroj? Ne gravas, vi ne plu bezonas necesejon.


Elĉerpite mi atingis la urbeton apud Berlin, kie mi tranoktis ĉe amikoj.


La penoj rekomenciĝis je la sekva mateno. Ĉi-foje mi prenis nur kofron kun mi. Tiri ĝin al stacidomo. Atendi la trajnon, kiu nomiĝas »RE« (regiona ekspreso), sed estas same malrapida kaj malfrua kiel ĉiu ordinara trajno.

Enirante la trajnon, mi denove subaŭskultis interparolon (Kiu plu parolos pri sekureco en interreto? Atentu, pri kio vi parolas en trajnoj! Mi staras apud vi.) Juna instruisto rakontis, ke li faris rolludadon kun siaj gelernantoj pri laborkondiĉoj kaj strikoj en kapitalismo (certe li nenion scias pri tiuj aferoj, tiu juna instruisteto). Li admonis la gelernantojn, ke, se ili ne ŝatas partopreni la rolludadon, li punos ilin. Ili devos legi libron. Diable, kial instruisto uzas legadon kiel punon???


La postaj tagoj pasis sen gravaj epizodoj. Dum la reveturo mi decidis, ke la sekva vizito al Berlin okazos per aŭtomobilo.

Montag, 16. Juli 2012

Nordfrisaj insuloj

Mian hodiaŭan blogeron verkis samideano Rainer Haupt el Hamburg.

Vere vidindaj estas la insuloj en la nordo de Frislando: Sylt, Föhr, Amrum, Pellworm kaj la insuletoj: Hooge, Gröde kaj Langeness.

(Foto: Michael Lennartz)
La tajdoj ludas gravan rolon por la vadomaro, la nordfrisaj insuloj kaj la ŝipveturado. Nur digoj ŝirmas la insulojn kontraŭ altmaro. Landpartoj ekster la digoj subakviĝas dum alta tajdo. La insulo Pellworm troviĝas sub la marnivelo, do la lando estas nur endigita grundo. Pumpiloj estas necesaj por elĉerpi akvon.

La insuletoj Hooge, Gröde kaj Langeness estas alia insul-tipo, kiu ne posedas digojn. La tuta lando subakviĝas plurfoje en jaro, tiam nur la domoj videble elstaras el la maro. Ili estas konstruitaj sur homfaritaj teraltaĵoj, kiujn oni nomas »Warft«. La subakviĝo okazas, kiam ŝtormo kaj alta tajdo venas samtempe. Tiam la loĝantoj estas pli proksimaj al naturfiksita vivo kaj sentas la versojn skribitajn en la Sankta Biblio, psalmo 43:4 -

… pli ol la bruo de multego da akvo,
ol la potencaj ondoj de la maro,
potenca estas la Eternulo en la alto.

Post la alta tajdo la marnivelo malaltiĝas kaj sekvas malalta tajdo en la vadomaro. Nun estas videblaj sablaĵoj, kaj oni povas observi ripozantajn fokojn. Ankaŭ eblas perpieda marŝo tra la vadomaro de Amrum al Föhr.
La vadomaro estas vigla vivejo por diversaj birdoj, marloĝantoj kiel diversaj kankroj kaj konkoj, marsteloj, kraboj kaj tiel plu.
La pramveturado tra la vadomaro dependas de la tajdo, ĉar la pramoj devas uzi mallarĝajn pasejojn.

Ĉiu insulo havas propran vizaĝon. Sur ĉiuj okazas agrokulturo, ĉar la herboj de la herbejoj tie tre bone taŭgas por nutri bestojn somere, ĉefe bovinojn kaj ŝafojn. Ŝafoj estas utilaj bestoj, ĉar per iliaj piedetoj ili fortikigas la digojn.
La vivo de la frisaj kamparanoj estas komparebla al la vivo de la paŝtejaj kamparanoj en la Alpoj, ĉar la insula herbejoj kvalite similas al la montaraj paŝtejoj.

Ne nur la insuloj taŭgas por agrokulturo, sed ankaŭ la vadomaro mem. Fiŝkaptado kaj krabokaptado donas riĉan rikolton al la fiŝkaptistoj por vendado. La rikoltoj de ostroj en la vadomaro ĉe la insulo Sylt estas vendataj en la tuta mondo. 
(Foto: Michael Lennartz)
La insuloj estas ideala loko por homoj de la ĉeftero pro la agrabla klimato por ripozi, saniĝi kaj ĉerpi freŝan forton, do ili estas tre amindaj.

Kunmetaĵoj:
agr·o·kultur·o | alt·mar·o | am·ind·a | bov·in·o | ĉef·ter·o | de·pend·i | el·ĉerp·i | el·star·i | en·dig·it·a | etern·ul·o | fiŝ·kapt·ad·o | fiŝ·kapt·ist·o | fortik·ig·i | herb·ej·o | hom·far·it·a | insul·et·o | kamp·ar·an·o | kompar·ebl·a | konstru·it·e | krab·o·kapt·ad·o | land·part·o | loĝ·ant·o | mal·alt·a | mal·alt·iĝ·i | mal·larĝ·a | mont·ar·o | mar·loĝ·ant·o | mar·nivel·o | mar·stel·o | mult·eg·o | natur·fiks·it·a | nord·fris·a | nord·mar·o (Norda Maro) | pas·ej·o | paŝt·ej·o | per·pied·a | pied·et·o | plur·foj·e | pram·vetur·ad·o | pump·il·o | ripoz·ant·e | sabl·aĵ·o | sam·temp·e | san·iĝ·i | skrib·it·e | sub·akv·iĝ·i | ŝip·vetur·ad·o | ter·alt·aĵ·o | trov·iĝ·i | vad·o·mar·o | vend·ad·o | vend·at·e | vid·ebl·e | vid·ind·a | viv·ej·o

Montag, 9. Juli 2012

Nova elektronika (kaj utila) ludilo


Je kristnasko 2011 mi havigis al mi novan poŝtelefonon kun la mastruma sistemo Androido. Tio estis mia unua paŝo en la mondon de la gugla mastruma sistemo. Post mallonga tempo mi organizis grandan parton de mia ĉiutaga vivo per la smartfono. 

Pasis nur kvin monatoj, kaj mi opiniis, ke iom pli granda aparato estus same utila por mi. Tial mi aĉetis pletkomputilon. Mia Odys Xpress (odis ikspres) estas malmultekosta produkto, sed ĝi tute plenumas miajn dezirojn. Ĝi estas »aŭdvida« pletkomputilo, mankas ĉiuj instalaĵoj por telefonado kaj por la tuttera pozicitrova sistemo (GPS). Oni povas konekti kapaŭskultilon, sed ne mikrofonon.

Mi tre konscie aĉetis ok-colan pletaĵon. La aparato laboras sufiĉe rapide, la tuŝekrano reagas tuj. Sidante sur sofo, mi povas retumi aŭ montri al familianoj retpaĝon aŭ bildon.
(Odys Xpress, firmaa foto de www.odys.de)

Kutime mi uzas la ciferecan »Multiling«-klavaron. Por la granda ekrano ĝi pli taŭga ol MessagEase (kiun mi uzas je smartfono), kaj mi povas facile apliki diversajn lingvo-aranĝojn. La ekrano kun distingivo de 800x600 sufiĉas por legi librojn. Eĉ PDF-dosieroj estas facile legeblaj, kaj mi opinias, ke por tiu aplikado la distingivo ne estu pli malgranda. Mi jam spektis la unuajn filmojn per ĝi. Kiu volas ĉefe spekti filmojn, tiu prefere aĉetu plet-komputilon kun ekrano en la proporcio 16:9 anstataŭ 4:3. Mi havas la eblecon konekti la komputilon al alt-distingiva televidilo. 
(Maldekstre: Odys Next, Dekstre: Odys Xpress)

Fine mi estas tiel kontenta, ke ankaŭ mia filino ricevos pletkomputilon - la novan Odys Next (odis nekst). Ĝi havas sep-colan ekranon same kun 800x600 bildpunktoj laŭ proporcio de 4:3. Sur la bildo vi vidas, ke ĝi estas vere pli malgranda kaj pli malpeza.



Kunmetaĵoj:

aŭd·vid·a | bild·punkt·o | cifer·ec·a | ĉiu·tag·a | disting·iv·a | ebl·ec·o | famili·an·o | fil·in·o | hav·ig·i | instal·aĵ·o | kap·aŭskult·il·o | klav·ar·o | krist·nask·o | leg·ebl·a | lud·il·o | mal·grand·a | mal·long·a | mal·mult·e·kost·a | mal·pez·a | mastr·um·a | plen·um·i | plet·aĵ·o = plet·komput·il·o | poŝ·telefon·o | pozici·trov·a | re·ag·i | ret·paĝ·o | ret·um·i | sid·ant·e | telefon·ad·o | televid·il·o | tuŝ·ekran·o | tut·ter·a | unu·a

Donnerstag, 5. Juli 2012

Tragedio sur Amrum


Estis la nokto de dimanĉo (2012-07-01) al lundo: Mia edzino kaj mi ĵus enlitiĝis, kiam ni aŭdis laŭtan voĉon sur la strato. Aŭtomobilo de la fajrobrigado veturis tra la strato kaj anoncis, ke estas serĉata la dekjara knabo Sebastian. Je la sekva tago ni sciiĝis, ke dum la tuta nokto la fajrobrigado, la Ruĝa Kruco, helikoptero kaj multaj aliaj helpantoj serĉis la knabon. Iom post iom novaj detaloj estiĝis konataj. La gepatroj estis turistoj el la ĉirkaŭaĵo de Vieno (Aŭstrio), kiuj feriis sur nia insulo. Post la 17a horo la knabo foriris por ludi sur la »Pirata ŝipo«, unu el la ŝatataj infanludejoj. De tiam li malaperis.

La Pirata Ŝipo

Por mi Anrum ĉiam estis insulo perfekta por infanoj. Sur la dek kvadrataj kilometroj (plus sablaĵo) neniu povas senspure malaperi. Por forlasi la insulon oni devas uzi pramon, kaj oni estas kontrolata surirante la pramon. Dum la turisma sezono oni devas antaŭaĉeti bileton por la aŭtomobilo je kvar semajnoj - do ne eblas fari nepreparitan krimon kaj post tio forfuĝi. La Norda Maro estas malproksima: Antaŭ la insulo preterpasas sablaĵo, kiu estas pli ol unu kilometron larĝa. Kutime infanoj ne iras volonte kilometron tra sablo por atingi la maron. Tie, kie dum altmaro alfluas akvo, ĝi tamen estas nur kelkdekojn da centimetroj alta. Sur la alia flanko de la insulo gepatroj estu pli atentaj: Tie troviĝas ŝippasejo proksima al la strando. Kompreneble, ni estas insulo en maro. Dum la tajdoj povas estiĝi suĉoforto, kiu fortiras eĉ bonegajn naĝantojn.



Lunde la malapero de la knabo jam estis diskonatiĝinta tra la tuta lando. Televido kaj gazetoj raportis, polico venis kaj subtenis la serĉadon. Oni petis la homojn sur la insulo, disponigi al la polico fotojn. Sur unu el la fotoj oni vidis la knabon, kiu fosis kavaĵon ĉe la pirata ŝipo. Tie oni trovis merkrede lin mortintan. Konjekteble la muroj de la kavaĵo profunda unu metron kaj duonan falis kaj superŝutis la infanon.
Forveturonta polico

Tre malbonan rolon ludis la televido kaj kelkaj gazetoj, speciale la (duon-)ŝtata ZDF. Ili neprigis krimon anstataŭ serioze raporti. La tragedio por la familio kaj por la homoj sur la insulo jam estas prema.

Memore pri Sebastian el Aŭstrio

Kunmetaĵoj:

al·flu·i | alt·mar·o | amas·komunik·il·o | antaŭ·aĉet·i | bon·eg·a | ĉirkaŭ·aĵ·o | dek·jar·a | dis·kon·at·iĝ·i | du·on·a | edz·in·o | en·lit·iĝ·i | est·iĝ·i | for·fuĝ·i | for·ir·i | for·las·i | for·tir·i | help·ant·o | fajr·o·brigad·o | ge·patr·o·j | infan·lud·ej·o | kav·aĵ·o | kelk·dek·o | kon·at·e | konjekt·ebl·e | kontrol·at·e | mal·aper·i | mal·bon·a | mal·proksim·a | mort·int·e | naĝ·ant·o | ne·prepar·it·e | nepr·ig·i | preter·pas·i | sabl·aĵ·o | sci·iĝ·i | sen·spur·e | serĉ·ad·o | serĉ·at·e | sub·ten·i | suĉ·o·fort·o | super·ŝut·i | sur·ir·ant·e | ŝat·at·e | ŝip·pas·ej·o | trov·iĝ·i

Montag, 25. Juni 2012

Ĝi eĉ veturas


Mi jam konis tiujn du veturilojn, kiuj staras antaŭ la kontoro de la turisma oficejo de Amrum apud la albordiĝejo de ŝipoj en Wittdün. Nun unu el ili aperis en la urba trafiko: Elektra veturilo de Renault. Ĝi havas kvar radojn kaj motoron, tial ĝi meritas la titolon »aŭtomobilo«, aŭ, nu jes, aŭtomobileto.

Ĝi veturigas du personojn aŭ unu personon kaj keston da biero. Teorie ĝi estas bona veturilo por insulo dek kilometrojn longa. Sed mankas vitro en la fenestroj. Por Amrum la aŭtomobileto tial ne estas tre taŭga, ĉar sur la nordmara insulo ofte okazas surprizaj pluvoverŝoj. La veturiganto devas preĝi al Dio, ke tiu ne sendu ventopuŝon, kiam la pordo estas malfermita. Mi timas, ke ĝi facile renversiĝas. Oni povas lupreni ĝin por 29 eŭroj tage.

Dum bona vetero oni povas veturi per ĝi:




Kunmetaĵoj:

al·bord·iĝ·ej·o | aŭtomobil·et·o | mal·ferm·it·e | nord·mar·a | ofic·ej·o | pluv·o·verŝ·o | renvers·iĝ·i | vent·o·puŝ·o | vetur·ig·i | vetur·ig·ant·o | vetur·il·o

Samstag, 9. Juni 2012

Trinkaĵoj en Frislando


Mia hodiaŭa gastaŭtoro estas Rainer Haupt el Hamburg.

Ne nur en Japanio okazas te-ceremonio, sed ankaŭ en Frislando. Frislando, la marborda lando de la Norda Maro, kaj antaŭ ĝi la frislandaj insuloj konsistas el tri partoj, du germanaj, kiuj nomiĝas »Nordfrislando« kaj »Orientfrislando«, kaj la nederlanda nomiĝas »Okcidenta Frislando«. Konataj urboj estas en la nordo Husum, en la oriento Aurich kaj en la okcidento Leeuwarden kaj Groningen.

Tre konataj frislandaj insuloj en la nordo estas Sylt, Föhr, Pellworm, Hooge, Langeness. En la oriento estas Borkum, Norderney, Juist, Baltum, Langeoog, Spiekeroog kaj Wangerooge, kaj en la nederlanda okcidenta Frislando Ameland kaj Terschelling.

Krome estas aliaj insuloj, Neuwerk kaj Helgoland, pli norde la danaj insuloj Fanø apud la urbo Esbjerg, Mandø apud la urbo Ribe kaj Rømø apud la urboj Tondern kaj Løgumkloster. Nederlandaj insuloj pli sude estas Texel kaj Vlieland.

Frislandanoj posedas propran lingvon, la frisan, kaj ili salutas unu la alian per la vorto »moin« je ĉiu tempo de la tago ĝis la nokto, tio estas moro en la tuta regiono. Kaj posttagmeze estas tempo por te-ceremonio per nigra forta teo. Ili elektas specialan miksaĵon el Ĉinio kaj Hindio kaj preferas trinki dolĉan teon. Do ili enmetas kelkajn pecojn da kando en la tason, aldonas teon kaj poste iomete da fluida kremo, ĝis formiĝas nubetoj de kremo sur la tesupraĵo. Ĝuante la teon, ili ankaŭ ĉiam ĝuas pecon da kuko, do ja estas frislanda posttagmeza te-ceremonio!

Nederlandanoj ankaŭ estas tetrinkemuloj, sed danoj ŝatas kafon. Ili estas kaftrinkemuloj.

Kvankam kafo estas konata trinkaĵo ankaŭ en Frislando, tamen frislandanoj elpensis specialan trinkaĵon, kiu nomiĝas »Fariseo«. Laŭ la historio »fariseo« estas granda glaso da kafo kune kun glaseto da rumo. Frislandanoj ofte estis eksaj maristoj kaj ŝatis rumon. Bedaŭrinde pastoroj malpermesis trinki alkoholaĵon. Do, por kaŝi la odoron de la rumo, ili surmetis dolĉan batitan kremon sur la supraĵon de la trinkaĵo. Hazarde iu pastoro trinkis ĝin kaj diris: »Ho, vi fariseoj!«

Kunmetaĵoj:
alkohol·aĵ·o | bat·it·e | el·pens·i | en·met·i | form·iĝ·i | Fris·land·o | fris·land·an·o (=friso) | gast·aŭtor·o | glas·et·o | hodiaŭ·a | ĝu·ant·e | Japan·i·o | kaf·trink·em·ul·o | kon·at·e | krom·e | kun·e | mal·permes·i | mar·bord·a | mar·ist·o | miks·aĵ·o | nederland·an·o | nom·iĝ·i | nub·et·o | post·tag·mez·e | supr·aĵ·o | sur·met·i | te·supr·aĵ·o | te·trink·em·ul·o | trink·aĵ·o

Montag, 4. Juni 2012

Preni kafon


Telefonante kun mia filino, mi iam rigardas al la domo de la kontraŭa stratflanko. Tie estas la fama (nu jes, fama en nia urbeto) kafejo »Pustekuchen«. 
 (La kafejo Pustekuchen en Wittdün)

Oni ofertas varmegan kafon, altkvalitan matenmanĝon, bongustajn tortojn kaj afablan rideton. Jen venas grizhara, mezaĝa viro el la pordo. Li estas la posedanto de vendejo de ludiloj kaj turismaj memoraĵoj. En la mano li portas kruĉeton da kafo, tion mi rakontas al mia filino. Ŝi konsentas, ke la kafo de ĉi tiu kafejo estas tre bona, kaj rakontas, ke eĉ S. aĉetas sian laktokapuĉan kafo tie - kaj nur tie -, ĉar ili preparas ŝian kafon ĝuste laŭ ŝia gusto. S., ŝi estas kasistino en la apuda ĉiovendejo, havas tute propran gusto pri kafo, aĉetas nur unusolan specon de muelita kafo, kiun oni mendas pogrande nur por ŝi en la alia, la »malgranda« ĉiovendejo. S. ŝatas min, mi scias tion, ĉar ŝi foje donacis al mi papersaketon da »ŝia« kafo. Mi sentis min sanktigita.
 
Mia filino diras, ke ŝi plej volonte aĉetas kafon ĉe la granda konata ĉeno de pretmanĝejoj. Tiu kafo estas bongusta, kaj la gevendistoj aldonas peceton da biskvito. La duan lokon de ŝiaj plej ŝatataj kafovendejoj okupas speciala kafo-vendeja ĉeno. Tiu kafo ankaŭ estas tre bongusta, sed unu el la vendistinoj estas malafabla kaj ne donas dolĉaĵon al mia filino. Kaj, diru, iu, kiu ĉiusemajne du- aŭ trifoje aĉetas kafon, havas rajton je sia dolĉaĵo, ĉu ne?


Sur la pramoj, kiuj veturas inter la ĉeflando kaj la insuloj, oni ricevas biskviton aldone al taso da kafo nur post la dekunua horo. Do - ne veturu tro frue, se vi ŝatas kuketojn.
Kaj mi? Mi trinkas kafon kun lakto kaj dolĉigilo. Nur freŝe brogitan, tre bongustan kafon mi trinkas pure, nigre, sen iuj aldonaĵoj.

Kunmetaĵoj:
al·don·i | al·don·aĵ·o | alt·kvalit·a | bon·gust·a | brog·it·a | ĉef·land·o | ĉio·vend·ej·o | ĉiu·semajn·e | dek·unu·a | dolĉ·aĵ·o | dolĉ·ig·il·o | du·foj·e | fil·in·o | ge·vend·ist·o·j | griz·har·a | kaf·ej·o | kaf·o·vend·ej·o | kas·ist·in·o | kruĉ·et·o | kuk·et·o | lakt·o·kapuĉ·a | lud·il·o | mal·afabl·a | mal·grand·a | maten·manĝ·o | memor·aĵ·o | mez··a | muel·it·a | paper·sak·et·o | pec·et·o | po·grand·e | posed·ant·o | pret·manĝ·ej·o | rid·et·o | sankt·ig·it·a | strat·flank·o | ŝat·at·a | telefon·ant·e | tri·foj·e | unu·sol·a | varm·eg·a | vend·ej·o | vend·ist·in·o

Montag, 28. Mai 2012

Pentekosto sur Amrum


La turisma sezono komenciĝas je pasko, kaj la unua kulmino estas pentekosto.

Mukoviskozeco estas unu el la malsanoj, kiuj suferigas multajn homojn, kaj fine signifas kruelan morton. La faka malsanulejo »Satteldüne« sur Amrum specialiĝis pri tiu malsano kaj plifaciligas la sorton de la malsanuloj. Antaŭ du jardekoj multaj mukoviskozuloj mortis antaŭ la dudeka vivojaro.

La ĉiujara kurado atentigas pri tiu agado. Je la pentekosta sabato okazas la Kuro je Mukoviskozeco en 2012 je la naŭa fojo kaj kun ĉirkaŭ kvarcent kvindek kurantoj.

La kuro estas kaj sporta kaj popola festo. Apud la malsanulejo stariĝis tendoj kaj budoj por la korpa bonfarto, kiu estiĝas el manĝado kaj trinkado: biero, rostita kolbaso kaj krespoj. Ne mankas scenejo de muzikistoj.

Vilao Helgoland

La historia vilao Helgoland estas konstruita sur Amrum fine de la deknaŭa jarcento de ŝipestro Paul Jansen Köhn, kiu vivis sur la insulo Helgoland. Ĝi estas unu el la lastaj vilaoj el la tempo, kiam oni fondis la lokon Wittdün. Pri ŝipestro Köhn hodiaŭ memorigas la strato »Köhns Übergang« (transirejo de Köhn). Dum kelkaj jaroj neniu loĝis en ĝi, kaj la konstruaĵo ekruiniĝis. En 2011/2012 oni renovigis ĝin, kaj nun la vilao akceptas siajn unuajn gastojn.


Kunmetaĵoj:
ag·ad·o | atent·ig·i | bon·fart·o | ĉiu·jar·a | dek·naŭ | du·dek | ek·ruin·iĝ·i | est·iĝ·i | jar·cent·o | jar·dek·o | komenc·iĝ·i | konstru·aĵ·o | konstru·it·e | kur·ad·o | kur·ant·e | kvar·cent | kvin·dek | mal·san·o | mal·san·ul·o | mal·san·ul·ej·o | manĝ·ad·o | memor·ig·i | muko·viskoz·ec·o | muko·viskoz·ul·o | muzik·ist·o | pli·facil·ig·i | re·nov·ig·i | rost·it·e | scen·ej·o | special·iĝ·i | star·iĝ·i | sufer·ig·i | ŝip·estr·o | trink·ad·o | viv·o·jar·o 

Montag, 21. Mai 2012

Kuko kun ĉerizoj


Komence de mia blogado je la 27a Februaro 2012 mi skribis artikolon pri la bakado de kuko kun ŝtrejzeloj. Tian kukon de feĉa pasto bakita sur bakpleto oni povas diversmaniere ŝanĝi.

La fruktoj

Ĝi estas taŭga bazo por kuko kun fruktoj laŭ la sezono: prunoj, ĉerizoj, grosoj. Mi preferas kukon kun ĉerizoj aŭ kun grosoj. Kiu ne havas ĝardenon kaj ne povas aĉeti freŝajn fruktojn, tiu povas facile aĉeti glason da konservitaj fruktoj. Por tuta lada pleto oni bezonas ĝis unu kilogramo da fruktoj. Kiam mi uzas konservitajn fruktojn, tiam mi komence deverŝas la fruktoakvon (ĝi estas bongusta kaj sana trinkaĵo, miksu ĝin kun karbonacida akvo!) kaj sekigas la ĉerizojn aŭ grosojn per papertukoj.

Fari baraĵon inter pasto kaj fruktoj

Mi devas malhelpi, ke la suko de la fruktoj kaĉigas la paston. Tion mi povas fari per preparaĵo de kazeo, sed pli facila kaj moderna metodo estas la uzo de »bakebla pudinga (amela) kremo« aĉetebla en ĉiovendejo. 

Sed ni iru paŝon post paŝo.

Prepari kukon kun fruktoj kaj ŝtrejzeloj

Mi preparas paston kaj ŝtrejzelojn laŭ la konata preskribo. Do ni estas je la punkto, kiam la pasto iomete ripozas, dormas kaj ŝvelas en la bakujo. Mi prenas ĝin el la bakujo kaj - haltu! - ne ŝmiras lakton sur ĝin.

Per elektra miksilo mi turnadas preparaĵon de kvaronlitro da lakto kaj la krem-amelo dum unu minuto. Estiĝas jam bongusta kremo. Ĝin mi dissternas maldike per truleto sur la pasto kaj post tio surmetas la ĉerizojn aŭ grosojn, kaj sur tiujn la ŝtrejzelojn.

Baki la kukon

Mi daŭrigas laŭ la konata priskribo: La kuko estas metata en la bakujon, kie ĝi finpretiĝas per 15-minuta bakado je 175 gradoj. Post tiu kvaronhoro malŝaltu la fornon, sed ne malfermu la klapon de la bakujo! Post pliaj 15-20 minutoj mi liberigas la pleton el la bakujo. Mmh, bongusta!

Jen la kuko:

Kunmetaĵoj:
aĉet·ebl·a | bak·ad·o | bak·ebl·a | bak·it·e | bak·plet·o | bak·uj·o | bar·aĵ·o | blog·ad·o | bon·gust·a | ĉio·vend·ej·o | daŭr·ig·i | de·verŝ·i | dis·stern·i | divers·manier·e | est·iĝ·i | fin·pret·iĝ·i | frukt·o·akv·o | kaĉ·ig·i | karbon·acid·a | kon·at·a | konserv·it·e | kvar·on·hor·o | kvar·on·litr·o | liber·ig·i | mal·dik·e | mal·ferm·i | mal·help·i | mal·ŝalt·i | met·at·a | miks·il·o | paper·tuk·o | pli·a | prepar·aĵ·o | pri·skrib·o | sek·ig·i | sur·met·i | trink·aĵ·o | trul·et·o | turn·ad·i

Montag, 14. Mai 2012

La fajrobrigado de Wittdün


Estis la nokto al ĵaŭdo, la deka je Majo. Duondormante mi aŭdis la bruetadon de ŝarĝaŭtomobiloj. »Ho jes«, mi pensis, »oni forveturigas la rubon. Do estas inter la sesa kaj la sesa kaj tridek. Mi ne devas ellitiĝi.«
Tiam mi rimarkis, ke mia edzino havis alian ideon, ĉar ŝi leviĝis, iris en kuirejon, Reveninte al mi, ŝi diris: »Ekstere staras aŭtomobiloj de la fajrobrigado. En dua apuda domo estiĝis fajro.« Ne, ne estis je la sesa.
Estis nur je la kvara, la bruetado devenis de la fajrobrigadaj aŭtoj, kaj la hela lumo estis la blua palpebrumado de iliaj signallampoj.


La »moderna tempo«, se oni rajtas diri tion, atingis nian vilaĝon. En tiu nokto brulis du domoj, do hotelo kaj fiŝvendejo. Du fajroj estiĝantaj en intertempo de ĉirkaŭ du aŭ tri horoj kutime ne estas hazardo, intenca bruligo estas konjektebla. Bonŝance la fajrobrigado rapide alvenis, estingis la fajron kaj portis endanĝeriĝintajn personojn el la domoj.

Tiu okazaĵo estas inda kaŭzo raporti pri la fajrobrigado de Wittdün, kiu festas sian centjaran jubileon en ĉi tiu jaro 2012.

Amrum estis ĝis la komenco de la 20a jarcento insulo de maristoj. Ankaŭ sur la firma grundo la ŝipestroj havis la komandon kaj gvidis la insulan vivon. Tiel la fondiĝo de la fajrobrigado de Amrum en 1887 okazis laŭ instigo de ŝipestro.

En 1889 kapitano Volkert Quedens fondis la dependaĵo (kolonio) Wittdün (»Blanka Duno«) sur la ĝis tiam neloĝata suda pinto de la insulo. Estiĝis marbanejo kun noblaj, pluretaĝaj hoteloj, pensionoj kaj vendejoj. Ili estis konstruitaj el ligno, kaj tio devigis la homojn konsideri protektadon kontraŭ fajro. La reĝa distriktestro ordonis, ke la fajrobrigada organizo ekde la 1a de Aprilo 1897 sendependiĝas de la fajrobrigada organizo de Westerland-Föhr-Amrum.

Post longa kverelado en 1912 la kolonio Wittdün estiĝis sendependa de la komunumo Amrum, kaj tial refondiĝis la fajrobrigado de Wittdün, kiu festas sian centjariĝon en 2012, kvankam ĝi estas pli aĝa je dekkvin jaroj. Konstruiĝis brulpumpilejo. En 1932 fondiĝis la fajrobrigada orkestreto. Dum la milito inter 1939 kj 1945 ekzistis nur kriz-stata fajrobrigado konsistanta el maljunaj viroj, junuloj kaj virinoj.

En 1981 oni konstruis domon por la novaj fajrobrigadaj aŭtomobiloj per libervolaj mon- kaj labordonacoj. Ĝis hodiaŭ la fajrobrigado estas centro de la urba vivo kaj kunvivado.



Kunmetaĵoj:

al·ven·i | bon·ŝanc·o | bru·et·ad·o | brul·ig·o | brul·pump·ej·o | cent·jar·a | cent·jar·iĝ·o | de·ven·i | dev·ig·i | distrikt·estr·o | du·on·dorm·ant·e | edz·in·o | el·lit·iĝ·i | en·danĝer·iĝ·int·e | est·iĝ·i | est·iĝ·int·e | fajr·o·brigad·o | fiŝ·vend·ej·o | fond·iĝ·o | for·vetur·ig·i | inter·temp·o | jar·cent·o | jun·ul·o | komun·um·o | konjekt·ebl·a | konsist·ant·e | konstru·iĝ·i | konstru·it·e | kun·viv·ad·o | kuir·ej·o | kverel·ad·o | labor·donac·o | lev·iĝ·i | liber·vol·a | mal·jun·a | mar·ban·ej·o | mar·ist·o | mon·donac·o | ne·loĝ·at·e | okaz·aĵ·o | orkestr·et·o | palpebr·um·ad·o | plur·etaĝ·a | protekt·ad·o | re·fond·iĝ·i | re·ven·int·e | sen·de·pend·a | sen·de·pend·iĝ·i | signal·lamp·o | ŝarĝ·aŭtomobil·o | ŝip·estr·o | vend·ej·o | vir·in·o


Montag, 7. Mai 2012

Tajdoj kaj Malaltmaro


La tajdoj estiĝas pro la gravito de la luno, kiu tiras la mason de akvaĵoj al si. Ankaŭ tiun de via ĉeurba lago, sed ties maso estas tro malgranda por formi tajdon. Akvo alfluas, dum ses horoj kaj kelkaj minutoj tajda ondo levas la surfacon de la maro, kaj post kulmino - la altmaro - la akvo forfluas. Tiun forfluon oni nomas malalta tajdo, la tempo, dum kiu la malalta tajdo okazas, estas la malfluso. Fine, kiam la akvo de la maro malaperis kaj la borda grundo plilarĝiĝis, estiĝas malaltmaro. 

La reala alteco de la maro dependas ne nur de la tajdo, sed same de aliaj faktoroj kiel ekzemple la vento. Ĉi tie ĉe la bordo de la Norda Maro vento el oriento kaŭzas malaltiĝon de la akvo. La samtempeco de malaltmaro kaj orienta vento povas okazigi gravajn malhelpojn de la trafikado de la pramoj, kiuj transportas homojn kaj varojn inter insuloj kaj ĉeflando.

Tio estas foto de malaltmaro en la haveno de Wittdün.

  

Mi jam raportis pri la nova albordiĝa ponto en la jaĥta haveno. La sekva bildo vidigas la diferencon inter la malnova ponto (dekste en la bildo) kaj la nova. La nova, naĝanta ponto altiĝas kaj malaltigas laŭ la tajdo. Ponto kaj ŝipo ĉiam troviĝas je la sama nivelo. Male la malnova, firma ponto staras proksimume unu metron super la ŝipo.



  

Kunmetaĵoj:

akv··o | al·bord··a | al·flu·i | alt·ec·o | alt··i | alt·mar·o | ĉef·land·o | ĉe·urb·a | de·pend·i | est··i | for·flu·i | mal·alt·a | mal·alt··o | mal·alt·mar·o | mal·flus·o | mal·grand·a | mal·help·o | mal·nov·a | naĝ·ant·a | okaz·ig·i | proksim·um·e | sam·temp·ec·o | trafik·ad·| trans·port·i | trov··i | vid·ig·i