Esperanto en Ŝlesvig-Holstinio: Juli 2012

Montag, 16. Juli 2012

Nordfrisaj insuloj

Mian hodiaŭan blogeron verkis samideano Rainer Haupt el Hamburg.

Vere vidindaj estas la insuloj en la nordo de Frislando: Sylt, Föhr, Amrum, Pellworm kaj la insuletoj: Hooge, Gröde kaj Langeness.

(Foto: Michael Lennartz)

La tajdoj ludas gravan rolon por la vadomaro, la nordfrisaj insuloj kaj la ŝipveturado. Nur digoj ŝirmas la insulojn kontraŭ altmaro. Landpartoj ekster la digoj subakviĝas dum alta tajdo. La insulo Pellworm troviĝas sub la marnivelo, do la lando estas nur endigita grundo. Pumpiloj estas necesaj por elĉerpi akvon.

La insuletoj Hooge, Gröde kaj Langeness estas alia insul-tipo, kiu ne posedas digojn. La tuta lando subakviĝas plurfoje en jaro, tiam nur la domoj videble elstaras el la maro. Ili estas konstruitaj sur homfaritaj teraltaĵoj, kiujn oni nomas »Warft«. La subakviĝo okazas, kiam ŝtormo kaj alta tajdo venas samtempe. Tiam la loĝantoj estas pli proksimaj al naturfiksita vivo kaj sentas la versojn skribitajn en la Sankta Biblio, psalmo 43:4 -

… pli ol la bruo de multego da akvo,

ol la potencaj ondoj de la maro,

potenca estas la Eternulo en la alto.

Post la alta tajdo la marnivelo malaltiĝas kaj sekvas malalta tajdo en la vadomaro. Nun estas videblaj sablaĵoj, kaj oni povas observi ripozantajn fokojn. Ankaŭ eblas perpieda marŝo tra la vadomaro de Amrum al Föhr.

La vadomaro estas vigla vivejo por diversaj birdoj, marloĝantoj kiel diversaj kankroj kaj konkoj, marsteloj, kraboj kaj tiel plu.

La pramveturado tra la vadomaro dependas de la tajdo, ĉar la pramoj devas uzi mallarĝajn pasejojn.

Ĉiu insulo havas propran vizaĝon. Sur ĉiuj okazas agrokulturo, ĉar la herboj de la herbejoj tie tre bone taŭgas por nutri bestojn somere, ĉefe bovinojn kaj ŝafojn. Ŝafoj estas utilaj bestoj, ĉar per iliaj piedetoj ili fortikigas la digojn.

La vivo de la frisaj kamparanoj estas komparebla al la vivo de la paŝtejaj kamparanoj en la Alpoj, ĉar la insula herbejoj kvalite similas al la montaraj paŝtejoj.

Ne nur la insuloj taŭgas por agrokulturo, sed ankaŭ la vadomaro mem. Fiŝkaptado kaj krabokaptado donas riĉan rikolton al la fiŝkaptistoj por vendado. La rikoltoj de ostroj en la vadomaro ĉe la insulo Sylt estas vendataj en la tuta mondo.

(Foto: Michael Lennartz)

La insuloj estas ideala loko por homoj de la ĉeftero pro la agrabla klimato por ripozi, saniĝi kaj ĉerpi freŝan forton, do ili estas tre amindaj.

Kunmetaĵoj:

Montag, 9. Juli 2012

Nova elektronika (kaj utila) ludilo

Je kristnasko 2011 mi havigis al mi novan poŝtelefonon kun la mastruma sistemo Androido. Tio estis mia unua paŝo en la mondon de la gugla mastruma sistemo. Post mallonga tempo mi organizis grandan parton de mia ĉiutaga vivo per la smartfono.

Pasis nur kvin monatoj, kaj mi opiniis, ke iom pli granda aparato estus same utila por mi. Tial mi aĉetis pletkomputilon. Mia Odys Xpress (odis ikspres) estas malmultekosta produkto, sed ĝi tute plenumas miajn dezirojn. Ĝi estas »aŭdvida« pletkomputilo, mankas ĉiuj instalaĵoj por telefonado kaj por la tuttera pozicitrova sistemo (GPS). Oni povas konekti kapaŭskultilon, sed ne mikrofonon.

Mi tre konscie aĉetis ok-colan pletaĵon. La aparato laboras sufiĉe rapide, la tuŝekrano reagas tuj. Sidante sur sofo, mi povas retumi aŭ montri al familianoj retpaĝon aŭ bildon.

(Odys Xpress, firmaa foto de www.odys.de)

Kutime mi uzas la ciferecan »Multiling«-klavaron. Por la granda ekrano ĝi pli taŭga ol MessagEase (kiun mi uzas je smartfono), kaj mi povas facile apliki diversajn lingvo-aranĝojn. La ekrano kun distingivo de 800x600 sufiĉas por legi librojn. Eĉ PDF-dosieroj estas facile legeblaj, kaj mi opinias, ke por tiu aplikado la distingivo ne estu pli malgranda. Mi jam spektis la unuajn filmojn per ĝi. Kiu volas ĉefe spekti filmojn, tiu prefere aĉetu plet-komputilon kun ekrano en la proporcio 16:9 anstataŭ 4:3. Mi havas la eblecon konekti la komputilon al alt-distingiva televidilo.

(Maldekstre: Odys Next, Dekstre: Odys Xpress)

Fine mi estas tiel kontenta, ke ankaŭ mia filino ricevos pletkomputilon - la novan Odys Next (odis nekst). Ĝi havas sep-colan ekranon same kun 800x600 bildpunktoj laŭ proporcio de 4:3. Sur la bildo vi vidas, ke ĝi estas vere pli malgranda kaj pli malpeza.

Kunmetaĵoj:

Donnerstag, 5. Juli 2012

Tragedio sur Amrum

Estis la nokto de dimanĉo (2012-07-01) al lundo: Mia edzino kaj mi ĵus enlitiĝis, kiam ni aŭdis laŭtan voĉon sur la strato. Aŭtomobilo de la fajrobrigado veturis tra la strato kaj anoncis, ke estas serĉata la dekjara knabo Sebastian. Je la sekva tago ni sciiĝis, ke dum la tuta nokto la fajrobrigado, la Ruĝa Kruco, helikoptero kaj multaj aliaj helpantoj serĉis la knabon. Iom post iom novaj detaloj estiĝis konataj. La gepatroj estis turistoj el la ĉirkaŭaĵo de Vieno (Aŭstrio), kiuj feriis sur nia insulo. Post la 17a horo la knabo foriris por ludi sur la »Pirata ŝipo«, unu el la ŝatataj infanludejoj. De tiam li malaperis.

La Pirata Ŝipo

Por mi Anrum ĉiam estis insulo perfekta por infanoj. Sur la dek kvadrataj kilometroj (plus sablaĵo) neniu povas senspure malaperi. Por forlasi la insulon oni devas uzi pramon, kaj oni estas kontrolata surirante la pramon. Dum la turisma sezono oni devas antaŭaĉeti bileton por la aŭtomobilo je kvar semajnoj - do ne eblas fari nepreparitan krimon kaj post tio forfuĝi. La Norda Maro estas malproksima: Antaŭ la insulo preterpasas sablaĵo, kiu estas pli ol unu kilometron larĝa. Kutime infanoj ne iras volonte kilometron tra sablo por atingi la maron. Tie, kie dum altmaro alfluas akvo, ĝi tamen estas nur kelkdekojn da centimetroj alta. Sur la alia flanko de la insulo gepatroj estu pli atentaj: Tie troviĝas ŝippasejo proksima al la strando. Kompreneble, ni estas insulo en maro. Dum la tajdoj povas estiĝi suĉoforto, kiu fortiras eĉ bonegajn naĝantojn.

Lunde la malapero de la knabo jam estis diskonatiĝinta tra la tuta lando. Televido kaj gazetoj raportis, polico venis kaj subtenis la serĉadon. Oni petis la homojn sur la insulo, disponigi al la polico fotojn. Sur unu el la fotoj oni vidis la knabon, kiu fosis kavaĵon ĉe la pirata ŝipo. Tie oni trovis merkrede lin mortintan. Konjekteble la muroj de la kavaĵo profunda unu metron kaj duonan falis kaj superŝutis la infanon.

Forveturonta polico

Tre malbonan rolon ludis la televido kaj kelkaj gazetoj, speciale la (duon-)ŝtata ZDF. Ili neprigis krimon anstataŭ serioze raporti. La tragedio por la familio kaj por la homoj sur la insulo jam estas prema.

Memore pri Sebastian el Aŭstrio

Kunmetaĵoj: