Vere vidindaj estas la insuloj en la nordo de Frislando: Sylt, Föhr, Amrum, Pellworm kaj la insuletoj: Hooge, Gröde kaj Langeness.
(Foto: Michael Lennartz)
La tajdoj ludas gravan rolon por la vadomaro, la nordfrisaj insuloj kaj la ŝipveturado. Nur digoj ŝirmas la insulojn kontraŭ altmaro. Landpartoj ekster la digoj subakviĝas dum alta tajdo. La insulo Pellworm
troviĝas sub la marnivelo, do la lando estas nur endigita grundo. Pumpiloj estas necesaj por elĉerpi akvon.
La insuletoj Hooge, Gröde kaj Langeness estas alia insul-tipo, kiu ne posedas digojn. La tuta lando subakviĝas plurfoje en jaro, tiam nur la domoj videble elstaras el la maro. Ili estas konstruitaj sur
homfaritaj teraltaĵoj, kiujn oni nomas »Warft«. La subakviĝo okazas, kiam ŝtormo kaj alta tajdo venas samtempe. Tiam la loĝantoj estas pli proksimaj al naturfiksita vivo kaj sentas la versojn skribitajn en
la Sankta Biblio, psalmo 43:4 -
… pli ol la bruo de multego da akvo,
ol la potencaj ondoj de la maro,
potenca estas la Eternulo en la alto.
Post la alta tajdo la marnivelo malaltiĝas kaj sekvas malalta tajdo en la vadomaro. Nun estas videblaj sablaĵoj, kaj oni povas observi ripozantajn fokojn. Ankaŭ eblas perpieda marŝo tra la vadomaro de Amrum
al Föhr.
La vadomaro estas vigla vivejo por diversaj birdoj, marloĝantoj kiel diversaj kankroj kaj konkoj, marsteloj, kraboj kaj tiel plu.
La pramveturado tra la vadomaro dependas de la tajdo, ĉar la pramoj devas uzi mallarĝajn pasejojn.
Ĉiu insulo havas propran vizaĝon. Sur ĉiuj okazas agrokulturo, ĉar la herboj de la herbejoj tie tre bone taŭgas por nutri bestojn somere, ĉefe bovinojn kaj ŝafojn. Ŝafoj estas utilaj bestoj, ĉar per
iliaj piedetoj ili fortikigas la digojn.
La vivo de la frisaj kamparanoj estas komparebla al la vivo de la paŝtejaj kamparanoj en la Alpoj, ĉar la insula herbejoj kvalite similas al la montaraj paŝtejoj.
Ne nur la insuloj taŭgas por agrokulturo, sed ankaŭ la vadomaro mem. Fiŝkaptado kaj krabokaptado donas riĉan rikolton al la fiŝkaptistoj por vendado. La rikoltoj de ostroj en la vadomaro ĉe la insulo
Sylt estas vendataj en la tuta mondo.
(Foto: Michael Lennartz)
La insuloj estas ideala loko por homoj de la ĉeftero pro la agrabla klimato por ripozi, saniĝi kaj ĉerpi freŝan forton, do ili estas tre amindaj.
Kunmetaĵoj:
agr·o·kultur·o | alt·mar·o | am·ind·a | bov·in·o | ĉef·ter·o | de·pend·i | el·ĉerp·i | el·star·i | en·dig·it·a | etern·ul·o | fiŝ·kapt·ad·o | fiŝ·kapt·ist·o | fortik·ig·i |
herb·ej·o | hom·far·it·a | insul·et·o | kamp·ar·an·o | kompar·ebl·a | konstru·it·e | krab·o·kapt·ad·o | land·part·o | loĝ·ant·o | mal·alt·a | mal·alt·iĝ·i | mal·larĝ·a | mont·ar·o | mar·loĝ·ant·o
| mar·nivel·o | mar·stel·o | mult·eg·o | natur·fiks·it·a | nord·fris·a | nord·mar·o (Norda Maro) | pas·ej·o | paŝt·ej·o | per·pied·a | pied·et·o | plur·foj·e | pram·vetur·ad·o | pump·il·o | ripoz·ant·e
| sabl·aĵ·o | sam·temp·e | san·iĝ·i | skrib·it·e | sub·akv·iĝ·i | ŝip·vetur·ad·o | ter·alt·aĵ·o | trov·iĝ·i | vad·o·mar·o | vend·ad·o | vend·at·e | vid·ebl·e | vid·ind·a | viv·ej·o
